Historia karpia zatorskiego
Na tej stronie chcemy Państwu przybliżyć historię karpia w Polsce, a zwłaszcza jego rodowód Zatorski .
Inne linki na ten temat:
- Wikipedia - karp
- Z dziejów historii karpia w polsce
- Karp zatorski - najbardziej znany karp w polsce
- Karp po PRL-owsku. Jak "tradycyjna" ryba zdominowała polskie wigilijne stoły
- Wirtualne muzeum karpia
__________________________________________________________________________________
Łów stawu "MAURYCY" w
Podolszu w dobrach Zatorskich
Łów stawu "MAURYCY" w
Podolszu w dobrach Zatorskich
Widok zimochowów w Laskowej w
dobrach zatorskich.
Widok zimochowów w Laskowej w
dobrach zatorskich.
Ta ilustracja
z 18 wieku przedstawia zakonników łowiących karpia w klasztornych stawach.
(Courtesy of
the Manself Collection, London.)
Historia karpia zatorskiego
Początki rybactwa i hodowli karpia w Zatorze sięgają do czasów panowania Bolesława Krzywoustego , który przekazał Ziemie Zatorską swemu synowi Władysławowi a następnie rządy objął syn Mieszko, który w 1291 roku pozwolił zbudować trzy młyny na rzece Skawie, w Bachowicach - pozwolił na odnowienie zamulonego wylewem Wisły jeziora i rozpoczęcie w nim gospodarki rybackiej. Tak zasiane zostało pierwsze ziarno rybactwa w Zatorze.
Kolejny etap rozwoju rybactwa w ówczesnym księstwie zatorskim to rok 1493 kiedy to książę Janusz IV pozwala mieszczanom zatorskim na wykopanie dwóch sadzawek i napełnienie wodą, którą sprowadza sam z rzeki Wieprzówki, ponadto utworzone zostają też pierwsze dwa " odrostaliszcza" do pielęgnowania narybku odpowiedniki obecnych przesadek narybkowych.
Ziemia ta staje się więc zalążkiem rybactwa a główny element - woda przyczyną już wówczas istniejących zatargów o prawa wodne. Klasycznym przykładem jest zatarg w 1511 kiedy to Jerzy Ziemia oddaje w zastaw sadzawki w swych dobrach Laskowa Janowi Trzecieskiemu co potwierdza książę Janusz IV. Z czasem powstają niesnaski pomiędzy Januszem IV a kasztelanem Myszkowskim o wodę na staw w Laskowej, którą Myszkowski za zgodą Janusza IV nabył od dziedziców Laskowej. Książe Janusz jednak pomimo wyraźnego polecenia króla wodę zatrzymuje. Do spotkania Księcia z kasztelanem Myszkowskim dochodzi przypadkowo w czasie objazdu posiadłości, z czego wynika gwałtowna sprzeczka i pojedynek zakończony śmiercią Księcia.
Wraz z śmiercią księcia Janusza IV księstwo zatorskie przechodzi do Polski. Odtąd królowie polscy otoczyli te krainę troskliwa pieczą by wreszcie w roku 1564 na walnym Sejmie koronnym wcielić księstwo do korony polskiej.
Stawy, które obecnie istnieją, są w zarysie przestrzennym w pewnym stopniu odpowiednikami stawów z XVI wieku , kiedy to za kasztelanii Myszkowskiego i Seweryna Bonara, wykonano je wykorzystując niewolników tatarskich. Stawy otrzymały swe nazwy, albo od założycieli: Bonar, Kasztelan, Starosta, lub od właścicieli, albo od położenia i rodzaju ryb, jak: królewskie, chłopskie, młyńskie, bagienne, graniczne itp.
Wiele z tych nazw nie przetrwało do dnia dzisiejszego ale niezmiennie od setek lat niekwestionowanym "królem" tych stawów pozostaje karp. Jego walory smakowe potrafili docenić królowie polscy sprowadzając go przez długie lata na swoje stoły- stąd zachowana do dnia dzisiejszego nazwa karp królewski, którą tak wielu hodowców przypisuje swoim karpiom. Będąc jednak całkowicie zgodnym z historyczną prawdą trzeba stwierdzić, że jedynie karp z Zatora ma prawo szczycić się nazwą karpia królewskiego.
Przeglądając materiały Ossolineum z roku 1569 dowiadujemy się, że za " kopę " karpia 3 letniego płacono niebagatelną na tamte czasy cenę od 2zł 16 gr. do 3zł 6 gr, nazywając te karpie " piatnikami" czyli godnymi piątkowego stołu.
Wiek XVIII to okres "wyciszenia" gospodarki rybackiej w dobrach zatorskich, dopiero druga połowa XIX wieku przynosi tak gwałtowny rozwój, że gospodarstwo zatorskie zajmuje pierwsze miejsce w kraju a hodowany tu karp zyskuje sławę nie tylko na targach krajowych ale i na europejskim targu rybnym.
Od tamtego czasu w stawach Zatorskich hodowane są karpie królewskie, które w Niemczech zostały nazwane "galizische Karpfen - Race" czyli galicyjską rasą. karpia. Karp galicyjski zdobył sławę podczas wystawy rolniczej w Berlinie pod koniec XIX wieku gdzie swoją wielkością, wyglądem zewnętrznym, wygrzbieceniem i sposobem ułuszczenia zachwycił hodowców całej Europy.
Kolejny etap rozwoju rybactwa w ówczesnym księstwie zatorskim to rok 1493 kiedy to książę Janusz IV pozwala mieszczanom zatorskim na wykopanie dwóch sadzawek i napełnienie wodą, którą sprowadza sam z rzeki Wieprzówki, ponadto utworzone zostają też pierwsze dwa " odrostaliszcza" do pielęgnowania narybku odpowiedniki obecnych przesadek narybkowych.
Ziemia ta staje się więc zalążkiem rybactwa a główny element -
Wraz z śmiercią księcia Janusza IV księstwo zatorskie przechodzi do Polski. Odtąd królowie polscy otoczyli te krainę troskliwa pieczą by wreszcie w roku 1564 na walnym Sejmie koronnym wcielić księstwo do korony polskiej.
Stawy, które obecnie istnieją, są w zarysie przestrzennym w pewnym stopniu odpowiednikami stawów z XVI wieku , kiedy to za kasztelanii Myszkowskiego i Seweryna Bonara, wykonano je wykorzystując niewolników tatarskich. Stawy otrzymały swe nazwy, albo od założycieli: Bonar, Kasztelan, Starosta, lub od właścicieli, albo od położenia i rodzaju ryb, jak: królewskie, chłopskie, młyńskie, bagienne, graniczne itp.
Wiele z tych nazw nie przetrwało do dnia dzisiejszego ale niezmiennie od setek lat niekwestionowanym "królem" tych stawów pozostaje karp. Jego walory smakowe potrafili docenić królowie polscy sprowadzając go przez długie lata na swoje stoły-
Przeglądając materiały Ossolineum z roku 1569 dowiadujemy się, że za " kopę " karpia 3 letniego płacono niebagatelną na tamte czasy cenę od 2zł 16 gr. do 3zł 6 gr, nazywając te karpie " piatnikami" czyli godnymi piątkowego stołu.
Wiek XVIII to okres "wyciszenia" gospodarki rybackiej w dobrach zatorskich, dopiero druga połowa XIX wieku przynosi tak gwałtowny rozwój, że gospodarstwo zatorskie zajmuje pierwsze miejsce w kraju a hodowany tu karp zyskuje sławę nie tylko na targach krajowych ale i na europejskim targu rybnym.
Od tamtego czasu w stawach Zatorskich hodowane są karpie królewskie, które w Niemczech zostały nazwane "galizische Karpfen -
Od tamtego czasu minęło wiele lat, i chociaż
całym światem wstrząsnęły wojny, szereg krachów gospodarczych i cała masa innych
niekorzystnych dla rybactwa czynników stawy zatorskie były
i nadal są ostoją najszlachetniejszej odmiany karpia - zwanego królewskim.
Wkraczając w XXI wiek pamiętajmy, że kupując karpia zatorskiego kupujemy produkt
markowy, godny królewskich stołów wyhodowany w oparciu o kilkusetletnią tradycję
Ogłoszenie w Allgemaine
Zeitung z 1898 roku
Strona ogłoszeniowa w Allgemaine Zeitung z 1905 roku o
tematyce rybnej. Znajdziemy tutaj ogłoszenia o sprzedży karpia rodem z Zatora